Çabuk
~ Fa çābuk/çabuk چابك/چبك hızlı, çevik << OFa çāpūk a.a. <? ETü çap- çarpmak, dört nala gitmek +Ik → çarp-
Tarihte En Eski Kaynak
çabuḳ "kişi adı" [ Rásonyi & Baski, Onomasticum Turcicum (1100 yılından önce) ]
çābük/çābūk "becerikli, hızlı, iyi ata binen" [ Câmi-ül Fürs (1501) ]
çabucak [ Ahmet Vefik Paşa, Lugat-ı Osmani (1876) ]
Önemli Not: Bu kaynak kayıtlara geçmiş ve bu kelimenin kullanıldığı yazılı ilk kaynaktır. Kullanımı daha öncesinde sözlü olarak veya günlük hayatta yaygın olabilir.
Kelime Kökeni
Farsça çābuk veya çabuk چابك/چبك "hızlı, çevik" sözcüğünden alıntıdır. Farsça sözcük Orta Farsça (Pehlevice veya Partça) aynı anlama gelen çāpūk sözcüğünden evrilmiştir. Bu sözcük Eski Türkçe çap- "çarpmak, dört nala gitmek" fiilinden +Ik sonekiyle türetilmiş olabilir; ancak bu kesin değildir. Daha fazla bilgi için çarp- maddesine bakınız.
Ek Bilgi
Türkçe sözcüğün Farsçadan alındığı muhakkaktır. Buna karşılık Farsça biçimin nihai olarak gene Türkçeye dayanması olasılık dahilindedir. Ancak bu halde 5. yy"dan itibaren kaydedilen Eski Ermenice (Krapar) çapuk ճապուկ (hızlı, çevik) biçimini açıklamak gerekir.Etiketler: Alıntı, Yeni Farsça, Ses evrimi, Orta Farsça, Aynı anlamda, Türeme, Eski Türkçe kategori veya etiketlerine bağlıdır. Çabuk ne demek?
