Peşkeş
~ Fa pēşkaş پيش كش küçüğün büyüğe verdiği hediye, özellikle bir göreve atanma karşılığı hükümdara verilen bahşiş < Fa pēş kaşīdan پيش كشيدن öndelemek, takdim etmek § Fa pēş پيش ön + Fa kaşīdan, kaş- كشيدن, كش çekmek → peşin, keş<sup
Tarihte En Eski Kaynak
pīşkeş çekmek [ Dede Korkut Kitabı (1400 yılından önce) : Pes Begil geldi, pişkeş çekdi. ]
pīşkeş "hediye, bahşiş" [ Fatih Sultan Mehmed, Kanunname-i Al-i Osman (1481 yılından önce) : her nereden harac ve pīşkeş gelürse vüzerama ve defterdarlarıma dahı hisseleri gelsün ]
Önemli Not: Bu kaynak kayıtlara geçmiş ve bu kelimenin kullanıldığı yazılı ilk kaynaktır. Kullanımı daha öncesinde sözlü olarak veya günlük hayatta yaygın olabilir.
Kelime Kökeni
Farsça pēşkaş پيش كش "küçüğün büyüğe verdiği hediye, özellikle bir göreve atanma karşılığı hükümdara verilen bahşiş" sözcüğünden alıntıdır. Farsça sözcük Farsça pēş kaşīdan پيش كشيدن "öndelemek, takdim etmek" deyiminden türetilmiştir. Bu sözcük Farsça pēş پيش "ön" ve Farsça kaşīdan, kaş- كشيدن, كش "çekmek" sözcüklerinin bileşiğidir. Daha fazla bilgi için peşin, keş<sup maddelerine bakınız.
Ek Bilgi
Karş. Farsça pēşdast (avans, peşin para). ● Genel kural olarak 16. yy"dan eski Farsça alıntılarda Farça yā-yı mechul (yā harfi ile yazılan /ē/ sesi) Türkçede /e/ olarak korunmuş, 16. yy ve daha sonraki alıntılarda yazışa uygun olarak /ī/ tercih edilmiştir.Etiketler: Alıntı, Yeni Farsça, Türeme, Bileşik kelime, Bileşik kelimenin devamı kategori veya etiketlerine bağlıdır. Peşkeş ne demek?
